Anlamsız Sözcükleri Ne Zaman ve Neden Kullandığımızı Anlamak

Anlamsız sözcükler kullanma konusunda sıkça sorular alıyorum. Özellikle hazırlamış olduğumuz “Anlamsız Kelime Okuma Testi” ile ilgili olarak, bu testin amacını ve değerlendirme sonrası nasıl bir yol izlediğimizi merak edenler var.

Anlamsız Sözcük Okumanın Amacı

Anlamsız sözcük okumanın temel amacı, öğrencilerin kelimeleri anlamlarına bağlı olmadan, yalnızca seslerine ve harf yapılarına dayanarak doğru bir şekilde okuyabilmelerini sağlamaktır. Bu yöntem, öğrencilerin kelime dağarcıklarını genişletmek yerine, okuma sürecindeki fonolojik ve fonetik becerilerini geliştirmeye odaklanır.

Alfabetik ilke ve temel fonetik konularında öğrencilerle çalışırken, anlamsız kelime okuma değerlendirmesini kullanmayı tercih ediyorum. Bu değerlendirme, öğrencilerin fonem-grafem uyumları hakkındaki bilgilerini doğru bir şekilde uygulamalarını gerektirir ve böylece kod çözme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur.

Konuyla ilgili çalışan ve bu konuda bilgi sahibi öğretmenlerin, giderek daha fazla anlamsız kelimelere yer vermesi bu çalışmaların önemini arttırıyor. Bu uygulamayı düşünürken, anlamsız kelimelerin amacını, kullanılan yazım kalıplarını ve alfabetik ilkeyi göz önünde bulundurmalıyız. Hazırladığımız çalışma listelerini de bu yapıyı dikkate alarak hazırlamalıyız.

Anlamsız Sözcüklerin Amacı

Anlamsız sözcüklerin orijinal amacı, öğrencinin alfabetik ilkeyi ve temel fonetiği kavrayıp kavramadığını belirlemek için bir değerlendirme aracı olarak kullanılmasıydı. Araştırmalar, anlamsız sözcükleri bir değerlendirme aracı olarak kullanmanın, öğrencilerin okuma güçlükleri ve zayıflıkları hakkında benzersiz ve temel bilgiler sağlayabileceğini göstermiştir.

Anlamsız kelime okuma değerlendirmesinde, öğrencilerin bu kelimelere aşina olmadıkları için kod çözme stratejilerini kullanmaları sağlanır. Bu testler, öğrencilerin fonemik farkındalık ve kod çözme stratejilerini uygulamalarına ilişkin içgörüler sağlar. Hatırlama veya tahmin etme stratejilerine güvenen öğrenciler, genellikle fonemik farkındalık ve kod çözme ile ilgili sorunlarını gizleyebilirler. Anlamsız kelimeler kullanılarak yapılan değerlendirmeler, tanısal okuma değerlendirmelerinin bir parçası olmalıdır. ABD’de anlamsız kelime testleri, genellikle “Nonsense Word Fluency” (NWF) adı altında bilinir. DIBELS (Dynamic Indicators of Basic Early Literacy Skills) ve FastBridge sistemi de “earlyReading - Nonsense Words” testiyle öğrencilerin fonik becerilerini değerlendirir.

Anlamsız Kelimeler Kullanmak

Anlamsız kelimelerin değerlendirme amacıyla kullanıldığını ve bu amaçla oluşturulduğunu bilmemiz önemlidir. Orton-Gillingham yaklaşımı veya yapılandırılmış okuryazarlık programlarında anlamsız sözcük okumayı anlamanın önemli bir kısmı, bu kelimelerin kendilerini okumak değil, çok heceli kelimeleri okumak için gereken hece yapılarını öğretmektir. Bu yöntemle, öğrenciler heceleri tanıyarak daha karmaşık kelimeleri çözümlemeyi öğrenirler.

Öğrencilerle geçirdiğimiz zamanı gerçek kelimeleri veya gerçek kelimelerin içindeki heceleri okuyarak değerlendirmek istiyoruz. Öğrencilere ses-sembol uyumları ve fonik konusunda açık ve sistematik yönergeler verilirse, anlamsız kelime okuma değerlendirmelerindeki performanslarının arttığını gözlemleyebilirsiniz.

Öğretim Stratejileri

Derslerimizin bir parçası olarak anlamsız kelime okuma çalışmaları yapıyoruz. Bu çalışmalarda, Türkçe’deki hece yapısını ve sesli-sessiz harflerin kelime içindeki dizilimlerini dikkate alarak hazırladığım listeleri kullanıyorum. Amacım, öğrencilerin fonolojik işlem becerilerini daha iyi kavramalarına yardımcı olmak. Öğrencilere çok heceli kelimeleri okumayı öğretirken, önce hece türlerini tanımalarına ve okumalarına odaklanıyorum. Bu beceri geliştikten sonra, öğrenciler bu heceleri birleştirerek uzun kelimeleri okumayı öğreniyor.

Özellikle disleksi eğitimi kapsamında her şeyin bir amacı olduğunu ve eğitimciler olarak öğrencilerimize en iyi şekilde hizmet edebilmek için her değerlendirmenin ve öğretim yolunun rolünü anlamamız gerektiğini sıklıkla dile getiriyoruz.

Bu şekilde, anlamsız kelime okumanın amacını ve nasıl kullanıldığını daha iyi anlayabiliriz.