DEHB’de en çok etkilenen bilişsel beceriler nelerdir?

Bilişsel beceriler nedir, biliyor musunuz? Bunlar, beynimizin çeşitli görevleri yerine getirmesini sağlayan temel yeteneklerdir. Bu yüzden bugünkü yazımızda, DEHB’de (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu) en çok etkilenen bilişsel becerilerden bahsedeceğiz.

DEHB’de hangi bilişsel beceriler en çok zarar görür? Hangi bilişsel süreçler olumsuz etkilenir? Bilgi işleme yetenekleri DEHB’de nasıl değişiklikler gösterir? DEHB’li bireyler hakkında düşündüğümüzde, aklımıza gelen sorular bunlar oluyor.

DEHB’de Zarar Gören Bilişsel Beceriler

DEHB’li bireylerde ortaya çıkan bilişsel eksiklikleri anlamak oldukça önemlidir. Bu eksiklikleri kavradığımızda, çocuğun beyninde neler olduğunu daha iyi anlayabiliriz. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’nda bazı bilişsel becerilerin zarar gördüğünü biliyoruz.

DEHB’de zarar gören bilişsel becerilerden bazıları şunlardır:

Dikkat;

Çalışma belleği;

Yürütücü işlevler;

İçsel motivasyon yeteneği

Ayrıca, DEHB’li çocukların %40’ında dil becerilerinde de eksiklikler görüldüğü bilinmektedir. Bunun nedeni, DEHB’de bu dört temel bilişsel becerinin bireyleri etkilemesidir. Şimdi bu beceriler hakkında biraz daha detaylı bilgi vermek isterim:

DEHB’de 4 Temel Bilişsel Yetersizlik

Seçici ve Sürdürülebilir Dikkat Eksikliği

Bu iki dikkat türü, DEHB’li çocuklarda en çok etkilenen bilişsel beceriler arasındadır. Sürdürülebilir dikkat, çocuğun bir göreve başlarken ve bitirirken aynı düzeyde odaklanabilme yeteneğini ifade eder. Normalde, görev sırasında dikkat bir miktar azalabilir, ancak DEHB’li çocuklarda bu azalma çok daha belirgindir. Yani, bir süre sonra çocuklar odaklarını kaybederler.

Seçici dikkat eksikliğinde ise çocuk, önemli bir şeye odaklanmayı başaramaz, yani önceliklerini belirleyip dikkati bir noktada tutmakta zorlanır. RehaCom’da bulunan “Seçici Dikkat” ve “Sürdürülebilir Dikkat” modülleri, bu becerileri geliştirmek amacıyla tasarlanmıştır ve çocukların dikkatlerini daha uzun süre yoğunlaştırmalarına yardımcı olur.

Çalışma Belleği Eksikliği

Çalışma belleği, beynimizin bir görevi tamamlamak için gerekli adımları hatırlama yeteneğidir. Bu, bir tür uygulamalı ve pratik hafıza olarak tanımlanabilir. Ancak DEHB’li çocuklar, bu hafızayı kullanmada zorluk çekerler. Görev sırasında adımları sıralı bir şekilde takip edemezler ya da detayları gözden kaçırabilirler. Özellikle sözel olmayan çalışma belleği, DEHB’li bireylerde daha da zorlayıcı olabilir. Örneğin, ev ile okul arasındaki yolu hatırlamak gibi basit bir görev bile DEHB’li bir çocuk için çok daha büyük bir çaba gerektirir. Bu noktada RehaCom’un “Kısa Süreli Bellek” modülü, çocukların bu beceriyi güçlendirmeleri için özel olarak geliştirilmiştir.

Yürütücü İşlevlerde Eksiklik

Öncelikle, yürütücü işlevlerin ne olduğunu açıklamakta fayda var. Yürütücü işlevler, organizasyon, planlama, sıralı düşünme gibi becerilerden sorumludur. Ancak DEHB’li çocuklar, bu işlevlerini tam olarak kullanamazlar. Bu bireyler, plan yapmada ve görevlerini düzenlemede zorluk yaşarlar. Ayrıca, görevleri sıraya koyma ve aynı tempoda sürdürme konusunda da sıkıntı çekerler. RehaCom’un “Zaman Yönetimi” modülü, yürütücü işlevlerin geliştirilmesine katkı sağlar, çocuklara görevleri daha iyi organize etme ve zamanı etkili kullanma becerisi kazandırır.

Anında Ödül Olmadan Görevleri Tamamlama Konusunda Kendini Motive Etme Eksikliği

Peki, kendini motive etme nedir? 

Bu, bir görevi tamamlamak için zihinsel enerjiyi otomatik olarak artırabilme becerisidir. Genelde, DEHB’li çocukların uyanıklık düzeyi düşüktür, yani anında bir ödül olmadığında görevleri yavaşça ve isteksizce yerine getirirler. Peki, anında ödül olmayan görevler nedir? Bunlar, hemen haz vermeyen işlerdir. Örneğin, odayı toplamak, kurallara uymak ve rutin görevler bu tür işlerdir. 

Bilişsel becerilere yönelik doğru müdahalelerin yapılması, çocuğun işlevselliğini artırmada kritik bir rol oynar. Uygun müdahaleler, çocuğun potansiyelini ortaya çıkararak hem akademik hem de günlük yaşamda başarıya ulaşmasına katkı sağlar. Bu müdahaleler, özel terapiler, psiko-eğitim ve günlük yaşamda kolaylaştırıcı önlemlerle desteklenebilir. İzmir Disleksi olarak, bu becerileri kazandırmaya yönelik dijital Rehacom, PlayAttention ve MKT (Marburg Konsantrasyon Eğitimi  gibi bilişsel eğitim programlarıyla DEHB’li çocukların bilişsel becerilerini adım adım geliştirmeyi hedefleyen önemli bir destek sunuyoruz.

İzmir Disleksi, bu süreçte farklı alternatifler sunan programlarla, çocuklarınızın bilişsel gelişimini güçlendirmek ve hayatlarını kolaylaştırmak için daima yanınızda.DEHB’li çocukların yaşadığı zorluklara ve bu zorlukların sonuçlarına dikkat etmek çok önemlidir!