DEHB Türleri ve Bu Türleri Nasıl Tanıyabileceğinizi Öğrenin

DEHB’nin (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu) üç ana türü vardır: hiperaktif/dürtüsel, dikkatsiz ve karışık/kombine. Her bir tür, DSM-V (Zihinsel Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı) tarafından belirlenen davranışsal semptomlarla tanımlanır.

Eskiden, bu durum iki ayrı kategoriye ayrılıyordu: Dikkat Eksikliği Bozukluğu (ADD) ve Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB). Hiperaktif ve dürtüsel belirtiler DEHB olarak bilinirken, dikkatsizlik belirtileri ADD olarak adlandırılıyordu.

Günümüzde, DSM-V’deki değişikliklerle birlikte, bu durum artık tek bir kategori olarak DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu) olarak adlandırılıyor ve üç farklı türe ayrılıyor.

DEHB Türleri ve Belirtileri

DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu) üç farklı türe ayrılır: hiperaktif/dürtüsel tip, dikkatsiz tip ve karışık/kombine tip. Her biri DSM-V (Zihinsel Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı) tarafından belirtilen semptomlarla tanımlanır.

1. Hiperaktif/Dürtüsel Tip

Hiperaktif ve dürtüsel DEHB’li kişiler sürekli hareket etme ihtiyacı hisseder, huzursuz olurlar ve oturmakta zorlanırlar. Genellikle çok konuşurlar, başkalarının sözlerini keserler ve karşılarındaki kişi cümlesini tamamlamadan yanıt vermeye çalışırlar.

2. Dikkatsiz Tip

Dikkatsiz DEHB’li kişiler, dikkatlerini sürdürmekte ve ayrıntılara odaklanmakta zorlanırlar. Bu da hata yapmalarına yol açar. Ayrıca zayıf bir çalışma hafızasına sahip olabilir, kolayca dikkatleri dağılabilir ve sık sık eşyalarını kaybedebilirler.

3. Karışık/Kombine Tip

Bu tip, hem dikkatsizlik hem de hiperaktivite/dürtüsellik belirtilerini bir arada gösterir. Bu kişiler, her iki kategoride de altı veya daha fazla semptom gösterirler.

DEHB Türleri Nasıl Tanımlanır?

DSM-V, hiperaktif/dürtüsel DEHB için 9 semptom ve dikkatsiz DEHB için 9 semptom tanımlar. Bir çocuğa DEHB tanısı koyulabilmesi için, evde ve okulda gibi en az iki farklı ortamda bu semptomların en az altısının altı ay boyunca gözlemlenmesi gerekir. Ayrıca, bu belirtilerin çocuğun işleyişini olumsuz etkilemesi ve en azından bazı semptomların 12 yaşından önce ortaya çıkması gerekir. Ergenler ve yetişkinler için, çeşitli ortamlarda bu semptomlardan en az beşini göstermeleri yeterlidir.

Hiperaktif/Dürtüsel Tip Belirtileri:

Hiperaktif/dürtüsel DEHB tanısı, kişi aşağıdaki belirtilerden en az altısını gösterdiğinde konur:

- Sürekli huzursuz olmak.

- Oturmak gereken durumlarda uzun süre oturamamak.

- Uygunsuz durumlarda koşmak veya hareket etmek.

- Sessizce oynamakta veya boş zaman aktivitelerine katılmakta zorlanmak.

- Uzun süre hareketsiz kalamamak (örneğin, sınıfta veya kafede).

- Aşırı konuşmak.

- Sorular bitmeden cevap vermek, başkalarının cümlelerini tamamlamak.

- Sıra beklemekte zorlanmak (sırada veya bir konuşmada).

- Konuşmaları, oyunları veya etkinlikleri kesmek, başkalarının izni olmadan eşyalarını kullanmak.

Dikkatsiz Tip Belirtileri:

Dikkatsiz DEHB tanısı, kişi aşağıdaki belirtilerden en az altısını gösterdiğinde konur:

- Dikkatsizlik nedeniyle işte veya okulda ayrıntılara dikkat etmemek, hatalar yapmak.

- Görevlerde veya eğlenceli etkinliklerde dikkati sürdürmekte zorlanmak.

- Konuşulduğunda dinlemiyormuş gibi görünmek.

- Talimatları takip edememek ve görevleri tamamlayamamak.

- Görevleri ve etkinlikleri organize etmede zorlanmak.

- Zihinsel çaba gerektiren görevlerden kaçınmak veya bunları sevmemek.

- Görevler için gerekli eşyaları kaybetmek (kitaplar, kalemler, anahtarlar vb.).

- Kolayca dikkatinin dağılması.

- Günlük işlerini unutmak (görevler, randevular vb.).

Karışık/Kombine Tip:

Karışık/kombine DEHB tanısı, kişi hem dikkatsizlik hem de hiperaktif/dürtüsel DEHB için belirtilen semptomlardan en az altısını gösterdiğinde konur.

Sonuç:

DEHB türleri arasındaki farkları bilmek, semptomları tanımayı kolaylaştırır. Ancak, DEHB teşhisi sadece bir uzman doktor tarafından yapılabilir. Bu belirtileri en az altı ay boyunca gözlemliyorsanız, profesyonel yardım almanız önemlidir.